Podatki i Fundacja Rodzinna: jak planować transakcje i rozliczenia?
Fundacja rodzinna to specyficzna forma organizacji, która nie tylko umożliwia zarządzanie majątkiem rodzinnym, ale również wspiera cele charytatywne oraz długoterminową strategię finansową. Poniżej przedstawiamy najważniejsze kwestie podatkowe, na które warto zwrócić uwagę przy funkcjonowaniu fundacji rodzinnej.
1. Ogólne zasady opodatkowania Fundacji Rodzinnej
Fundacja rodzinna podlega polskim przepisom podatkowym, co wiąże się zarówno z obowiązkami, jak i z szeregiem korzyści podatkowych. Wśród najważniejszych aspektów warto wyróżnić:
Korzyści podatkowe
- Bez opodatkowania przy założeniu i przekazaniu majątku:
Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie podlega opodatkowaniu. - Zwolnienie z CIT:
Dochody z działalności zgodnej z ustawą o fundacji rodzinnej są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Fundacja może również korzystać ze zwolnienia z CIT w ramach prowadzonej działalności statutowej oraz zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których jest udziałowcem. - Ulgi dla beneficjentów:
Beneficjenci fundacji, będący członkami najbliższej rodziny fundatora (oraz sam fundator), są zwolnieni z podatku dochodowego oraz nie płacą podatku od spadków i darowizn w zakresie świadczeń realizowanych przez fundację.
Szczegółowe zasady zwolnienia z CIT i inne aspekty
Fundacja rodzinna, jako osoba prawna, zasadniczo podlega przepisom CIT, jednak korzysta z licznych zwolnień – choć nie we wszystkich sytuacjach:
- Zwolnienie wynika m.in. z nowelizacji art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT (obowiązującej od 22 maja 2023 roku).
- Wyjątki od zwolnienia:
- Zwolnienie nie dotyczy podatku określonego w art. 24b i art. 24q ustawy o CIT.
- Nie obejmuje działalności gospodarczej wykraczającej poza zakres określony w ustawie o fundacji rodzinnej.
- Dochody uzyskiwane z najmu, dzierżawy czy podobnych umów – w sytuacji gdy przedmiotem jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część, a udziały lub prawa wynoszą co najmniej 5%.
- Rejestracja i utrata zwolnienia:
Fundacja musi zostać zgłoszona do rejestru fundacji rodzinnych w ciągu sześciu miesięcy od dnia jej powstania. W przeciwnym razie traci prawo do zwolnienia i od momentu niezgłoszenia jest zobowiązana do składania zeznań podatkowych oraz uiszczenia zaległego podatku wraz z odsetkami. - Opodatkowanie wypłat:
W przypadku wypłaty świadczeń, fundacja płaci CIT w wysokości 15%, a beneficjenci – o ile nie należą do tzw. grupy zero (najbliższa rodzina fundatora) – są zobowiązani do zapłaty 15% podatku dochodowego. - Dodatkowe aspekty:
Fundacja rodzinna nie jest obciążona składką zdrowotną ani daniną solidarnościową. Natomiast, jeśli instytucja zdecyduje się na prowadzenie działalności gospodarczej wykraczającej poza jej statutowe cele, taka działalność będzie opodatkowana stawką CIT wynoszącą 25%.
2. Nieruchomości a podatki w Fundacji
Wniesienie nieruchomości do fundacji wiąże się z kilkoma kluczowymi aspektami podatkowymi:
- Wartość wkładu:
Wartość nieruchomości wniesionej do fundacji powinna być ustalona na podstawie rynkowej wyceny, co ma istotne znaczenie przy dalszych rozliczeniach i ewentualnym rozliczaniu kosztów. - PCC (Podatek od czynności cywilnoprawnych):
Transakcje związane z przeniesieniem własności nieruchomości mogą podlegać PCC. Dokładna analiza przepisów pozwala określić, czy dana transakcja kwalifikuje się do opodatkowania. - Amortyzacja:
Nieruchomości, jako środki trwałe, mogą być amortyzowane. Wdrożenie odpowiedniego planu amortyzacji pozwala na optymalizację podatkową fundacji poprzez zmniejszenie podstawy opodatkowania.
3. Beneficjenci i świadczenia
Świadczenia wypłacane beneficjentom fundacji podlegają szczegółowym regulacjom podatkowym:
- Podatek od spadków i darowizn vs. PIT:
W zależności od charakteru przekazywanych środków, mogą one być kwalifikowane jako darowizny lub inne formy wsparcia, co determinuje, czy zostaną opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn czy też PIT. - Świadczenia finansowe:
Przekazywanie środków – na przykład w formie stypendiów czy zapomóg – wymaga precyzyjnego określenia formy opodatkowania. Kluczowe jest właściwe zakwalifikowanie świadczeń oraz zastosowanie ewentualnych ulg podatkowych.
4. Prawo spadkowe w kontekście fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna może również pełnić istotną rolę w planowaniu spadkowym:
- Fundacja jako spadkobierca:
Fundacja rodzinna ustanowiona w testamencie może stać się spadkobiercą, pod warunkiem że zostanie wpisana do rejestru w ciągu 2 lat od dnia ogłoszenia testamentu. - Wpływ na zachowek:
- Majątek wniesiony do fundacji nie wlicza się do podstawy obliczenia zachowku, jeśli od jego wniesienia do dnia śmierci fundatora upłynęło co najmniej 10 lat.
- Zachowki zostaną pomniejszone o wypłaty, które beneficjenci otrzymali od fundacji.
- Istnieje możliwość rozłożenia zachowku na raty, odroczenia płatności, a nawet obniżenia jego wysokości.
- Ograniczenia świadczeń:
Fundator może przewidzieć w statucie możliwość pozbawienia beneficjenta świadczeń, jeśli ten wbrew woli fundatora wystąpi z roszczeniem o wypłatę zachowku do spadkobiercy.
5. Case study: Pan Andrzej w praktyce
Historia Pana Andrzeja doskonale ilustruje, jak odpowiednie planowanie podatkowe może zapobiec kosztownym błędom:
- Początkowe plany i ryzyko błędów:
Pan Andrzej, planując przeniesienie części swojego portfela nieruchomości do fundacji, początkowo rozważał standardową transakcję bez pełnej analizy podatkowej. Mogło to skutkować naliczeniem dodatkowych opłat, m.in. PCC oraz wyższym obciążeniem CIT. - Konsultacje z doradcą podatkowym:
Po zasięgnięciu porady doradcy podatkowego – Pan Andrzej zdecydował się na zastosowanie legalnych mechanizmów optymalizacyjnych. Ustalono właściwą wartość wkładu nieruchomości, wdrożono plan amortyzacji oraz precyzyjnie określono formę świadczeń dla beneficjentów (np. stypendia dla wnuków). - Efekt końcowy:
Dzięki zmianom w strukturze transakcji, Pan Andrzej uniknął potencjalnych kosztownych błędów podatkowych, a fundacja mogła funkcjonować bardziej efektywnie pod kątem rozliczeń.
6. Wnioski i porady
Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie fundacji rodzinnej w aspekcie podatkowym, warto pamiętać o kilku kluczowych krokach:
- Szczegółowa analiza przepisów:
Dokładne zapoznanie się z obowiązującymi przepisami dotyczącymi CIT, PIT i VAT jest niezbędne do uniknięcia nieprzewidzianych obciążeń podatkowych. - Odpowiednia wycena i dokumentacja:
Wniesienie nieruchomości do fundacji powinno być poparte rzetelną wyceną oraz kompletną dokumentacją, aby uniknąć sporów z organami podatkowymi. - Precyzyjna kwalifikacja świadczeń:
Świadczenia dla beneficjentów muszą być właściwie zakwalifikowane, co pozwoli na optymalne rozliczenie podatkowe. - Konsultacje z doradcą podatkowym:
Współpraca z doświadczonym ekspertem umożliwia wdrożenie legalnych strategii optymalizacyjnych oraz unikanie potencjalnych błędów.
Podsumowanie
Planowanie transakcji i rozliczeń podatkowych w fundacji rodzinnej wymaga starannego podejścia oraz pełnej świadomości obowiązujących przepisów. Odpowiednia wycena wkładu, właściwe kwalifikowanie świadczeń, stosowanie korzystnych rozwiązań w zakresie CIT oraz uwzględnienie aspektów spadkowych stanowią kluczowe elementy strategii podatkowej. Historia Pana Andrzeja pokazuje, jak ważne są konsultacje z ekspertami i elastyczne podejście do rozliczeń – dzięki nim fundacja może działać efektywnie, minimalizując ryzyko kosztownych błędów.
*Artykuł powstał po konsultacjach z Konradem Karafą, doradcą podatkowym, tel. 609292680
(https://karafa-kdp.pl/).
Warto także zapoznać się z innymi naszymi publikacjami dotyczącymi fundacji rodzinnej:
